Nola da posible, hazi desberdinetatik sortuta, hainbeste antzekotasun eta harreman dituzten proiektuek leku-denbora berean bat egitea? Ustekabea? Testuinguru-joerak?... Fisika teorikoaren esparrutik ezetz esango ligukete, elektroien egoera kritiko kuantikoarekin zerikusia duela, “soken teoria” deitzen duten horrekin. Azaltzen eta ulertzen zaila izan arren, funtsean esaten duena da gaia osatzen duten elektroiak ez direla barne egiturarik gabeko eta zero dimentsioko partikulak, baizik eta ezagutzen ez ditugun dimentsioen arteko leku-denboran dar-dar egiten duten soka ñimiñoen nahaste-borrastea. Honek guztiak esan nahi du, paraleloak izan daitezkeen edota bat egin dezaketen hainbat gauza daudela harremanetan errealitate desberdinetan. Ziur gaude Punset-ek hobe azalduko ligukeela, baina eman dezagun guri bitxia iruditu zaigun adibide bat. Jar dezagun arreta gaur egun GOTEOn kanpainan dauden ikus-entzunezko proiektuen zopa kuantikoa osatzen duten nanofideoetan.

Hasteko, 160 metros daukagu. 90eko hamarkadan Bilboko itsasadarreko bi aldeetan gertatutako hiri-eraldaketaren inguruko interneteko dokumental-saila da, bi musika-agertokien eta baita bizitzeko bi modu desberdinen inguruan antolatua. Ezkerraldea, ukitu punk eta sozialarekin eta eskuinaldea, izaera hedonistagoarekin eta orokorragoarekin. Biak ere bi bazterren arteko 160 metroek bananduta, Zubi Esekia desindustrializazio-prozesuan gorpuztu ziren desberdintasun soziologikoen eta ekonomikoen testigu mutu dutela eta era berean, Guggenheim Museoren eraikuntza, Kapitalismo eredu berriaren paradigma gisa. Proiektu honetan hainbat gauza azpimarratu daitezke, baina nabarmendu nahi dugu, ordainsari gisa balizko irabazien banaketan ekoizle bazkide bezala parte hartzea eskaintzen duen lehendabiziko proiektua dela GOTEOn.

The Arlotes on-line sailean ere, musika da aldaketa garaietan, errealitate kulturala, soziala eta politikoa aztertu eta irudikatzeko bitartekoa. Kasu honetan, XX. eta XXI. mendeen artean pasadizoan dagoen talde gasteiztar baten inguruan euskaraz egindako animaziozko doku-fikzioa da. Egileek The Arlotes taldearen gorabeherak hartu dituzte aitzakia gisa, umorea erabiliz atzean utzi berri dugun garaira bueltatzeko: tabernak kez beteta, euskal gatazka pil-pilean, lanean esplotatutako gazteak, euskal sexualitatearen metafisika, kaleko jantzitako poliziak tabernetan, talde-sentimendua musikaren bitartez adieraziz... Hainbat gauza aldatu egiten dira, beste hainbat ez horrenbeste. Oraintxe bertan ari dira ekoizpen lanetan, beraz, ziur zure laguntzak suspertzen dituela.

Era berean, errealitatera hurbildu eta hura eraldatzeko asmoz, subjektibitate berriak sortzeko bitarteko gisa animazioa erabiltzea da Isabel Hergueraren lan-eredua. Kasu honetan Sultana’s dream izeneko lana dugu. Literatura feministaren klasiko batetik abiatuz, utopia feministaren berrinterpretazioa egiten du gaur egungo Indian. Elkarlanean sortutako dokumentala da, irudi erreala eta animazioa nahasten ditu eta errealitate sozio-kultural desberdinetatik datozen hiru emakume taldeekin egindako marrazki-lantegietan sortutako bizipenak jasotzen ditu. Sultanaren taldea Indian dago eta handik ari dira crowdfunding kanpaina egiten lantegiak prestatzen dituzten bitartean. Laguntza ematen badiezu, Isabelen marrazki original bat, eskuz margotutako kamiseta bat edota han egiten ari diren animazio eta elkarlaneko sorkuntza-lantegien antzeko baten antolakuntza jaso dezakezu trukean.

Hurrengo proiektua ere ametsen, eraldaketa nahien eta utopien inguruko da. El sueño de los héroes dokumentalean, Estatu espainolean 60 eta 70eko hamarkadetako militantziaren eta borrokaren inguruko oroitzapenak jasotzen dira. Oinarrizko militantziatik hazitako bizitzen kontakizuna: ilegalitatea, klandestinitatea, dogmak, diskurtsoa eta ekintza; baina baita militantziaren beraren ereduen inguruko kritika sakona ere: gabeziak, mitoak eta kontraesanak. Proposatzen dituzten ordainsarien artean bi hauek ditugu: alde batetik, garaiko dokumentuak digitalizatzeko euren burua eskaintzen dute (Super8, argazkiak, panfletoak, testuak), deszentralizatua izango den artxibategi ireki eta dinamikoa osatzeko asmoz eta bestetik, elkarrizketarako eta belaunaldien arteko trukaketarako topaketak antolatzeko aukera ematen dute, dokumentalak aztertzen duen garaia eta gaur egungo egoera harremanetan jarriz, eztabaida sustatzeko. 

Eta beste amets batekin itxiko dugu zirkulua. €SPANISH DR€AM delakoa amesgaizto distopiko bihurtu da eta higiezinen burbuilaren leherketa hondamendiaren hasiera baino ez da izan. €URO (Descubriendo una estafa) gaur egungo krisiaren benetako jatorria azaltzen duen dokumentala da. Gertaeren alderantzizko kronologia aurkezten du, gaur egunetik 90eko hamarkadaren hasieran euroa asmatzen hasi zen momentura arte, une hura izan baitzen Europak gaur egun jasaten duen hondamendi ekonomikoaren ernatzea.

Gaur egungo mundua ulertzen eta balizko beste mundu batzuk amesten lagunduko diguten subjektibitateak, kontakizunak eta oroimenak sortzeko asmoz, errealitateak eta fikzioak nahasten dira dokumental hauetan guztietan. Proposamen desberdinak dira, baina elkarrekin harremanetan daude. Elkarrekin emandako diru-laguntza bilatzen dute, modu jasangarrian eta irekian ekoiztuak izateko eta egoera kritiko kuantikoan dauden elektroien arteko bestelako jauziak eta tentsioak sortzeko.